Odpowiedzialność za treści na opakowaniu
Projektując opakowanie musisz mieć na uwadze, że są elementy dobrowolne, które jako marketingowiec będziesz chciał/a napisać oraz informacje obowiązkowe, które będziesz musiał/a uwzględnić. Najbardziej restrykcyjne wymagania prawne w tym zakresie mają środki spożywcze, kosmetyczne i farmaceutyczne. W tym poście skupię się na omówieniu wymagań dla środków spożywczych.
Oczywiście w weryfikacji zapisów merytorycznych ogromną rolę pełni tutaj dział technologii i dział jakości. Nie mniej jednak dobrze jest gdy orientujesz się co powinno znaleźć się na opakowaniu. Jesteśmy tylko ludźmi i warto wykrywać błędy wewnątrz organizacji – na zewnątrz odbije się to wielkim echem i karami finansowymi.
Jeśli jeszcze nie miałeś/aś okazji pracować przy wdrażaniu produktów na rynek to musisz wiedzieć, że w przedsiębiorstwie produkcyjnym przygotowaniem etykiety / opakowania produktu zajmuje się najczęściej Product Manager.
Akty prawne o znakowaniu opakowań spożywczych
Obowiązkiem producenta jest przekazać dystrybutorom, konsumentom czy instytucjom kontrolującym podstawowe informacje o produkcie. W związku z tym powstały normy znakowania żywności na poziomie europejskim i krajowym, by ujednolicić sposób deklaracji i zobowiązań cywilno-prawnych producentów. Niezastosowanie się do poniższych norm skutkować może dotkliwymi karami finansowymi nawet do 10% przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary a także innymi sankcjami w postaci zakazu wprowadzania produktów do obrotu czy zamknięcia zakładu.
To jakie informacje powinny znaleźć się na opakowaniu w produktach spożywczych regulują m.in. poniższe akty prawne:
Zasięg europejski
Zasięg krajowy
Organy kontroli produktów spożywczych
Na moment pisania tego postu trwa restrukturyzacja organów kontroli bezpieczeństwa żywności. W Unii europejskiej standardem jest, że kompetencje te są przypisane do jednego dominującego urzędu. W Polsce natomiast istnieje kilka instytucji o podobnych zadaniach więc odpowiedzialność jest rozproszona i ciężko podać jednoznaczną strukturę. Do czasu usystematyzowania struktury wymieniam poniżej wszystkie instytucje w losowej kolejności:
- Państwowa Inspekcja Sanitarna (Sanepid) – badania żywności w celu kontroli i monitoringu jakości
- Inspekcja weterynaryjna (IW) lub Głowna Inspekcja Weterynaryjna (GIS) – nadzór nad bezpieczeństwem żywności pochodzenia zwierzęcego oraz zawierającej jednocześnie środki spożywcze pochodzenia niezwierzęcego
- Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów-Rolno Spożywczych (IJHARS) – kontrola jakości żywności na wszystkich etapach obrotu
- Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN) – nadzór nad bezpieczeństwem hodowli roślin uprawnych stosowanych w żywności
- Inspekcja Handlowa – wspiera IJHARS w ocenie czy informacja o produkcie nie wprowadza konsumentów w błąd, oraz weryfikuje informacje o produkcie na półce sklepowej
Co powinna zawierać etykieta produktu spożywczego?
Poniżej wymieniam większość najważniejszych informacji wymaganych na opakowaniach, jednak lista ta nie stanowi zamkniętego wykazu. W każdej branży są dodatkowe wymagania, które dotyczą określonej kategorii produktów jak np. % alkoholu dla napojów wyskokowych lub numer weterynaryjny zakładu produkcyjnego dla przetwórstwa mięsnego. Dlatego rekomenduję przygotować sobie własną listę kontrolną i weryfikować ją przed wysłaniem etykiety do druku.
- Nazwa handlowa produktu
- Wykaz składników
- Alergeny – najlepiej pogrubione, podkreślone w składnikach np. MLEKO
- Instrukcja / sposób przygotowania
- Ilość netto żywności
- Nazwa/Firma i adres podmiotu + najlepiej strona www lub tel. Kontaktowy -„Wyprodukowano przez…dla…”
- Wartość odżywcza + RWS + wartość spożycia dla przeciętnej osoby dorosłej
- Data Minimalnej Trwałości „Najlepiej spożyć przed” (DD.MM.RRRR) / Termin Przydatności do Spożycia „Należy spożyć do:” (DD.MM.RRRR) lub wskazanie lokalizację daty na opakowaniu
- Warunki przechowywania/użycia gdy są specjalne lub szczególne
- Oznaczenie partii produkcyjnej
- Kod kreskowy
W tym artykule piszę o claimach marketingowych – czyli o dobrowolnych tekstach na etykiecie produktów spożywczych.
Przykładowa etykieta:
Obowiązkowe informacje na opakowaniu suplementów diety
Suplement diety, z uwagi na swój charakter, zaliczany jest do kategorii środka spożywczego, a nie leczniczego. Dlatego przepisy regulujące sposób znakowania będą bardzo podobne lub tożsame z produktami spożywczymi.
Do przepisów regulujących sposób znakowania suplementów diety zaliczyć można dodatkowo m.in.
Na opakowaniach suplementów diety stosuje się dodatkowo niżej wymienione informacje obowiązkowe:
- określenie „suplement diety”
- wymienienie składników, substancji odżywczych wraz z ich funkcją lub opisem ich właściwości, informacje o zawartości witamin i składników mineralnych lub innych substancji, które mają wywołać określony efekt odżywczy bądź fizjologiczny
- Informacje o dawkowaniu, określenie porcji zalecanej do spożycia w ciągu dnia, oraz ostrzeżenie o nieprzekraczaniu dziennej porcji do spożycia
- Informacja, że suplementy diety nie mogą być stosowane jako substytut (zamiennik) zróżnicowanej diety
- Informacja, że suplementy diety powinny być przechowywane w sposób niedostępny dla małych dzieci
Pamiętaj, projektując opakowanie środka spożywczego wprowadzasz do obrotu żywność, która powinna być odpowiednio oznakowana dla bezpieczeństwa życia i zdrowia Konsumentów. To nie jest TYLKO etykieta.
Źródła:
Źródło 1: A. Godela, M. Lewańska, D. Olszewska, M. Myga-Nowak, Bezpieczeństwo żywności w Polsce – przegląd najważniejszych zagadnień, Prace naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Technika. Informatyka. Inżynieria Bezpieczeństwa, 2016, t. IV, s. 183–193.
Źródło 2: https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/jak-poprawic-bezpieczenstwo-zywnosci-w-polsce.html
Źródło 3: Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32011R1169
